Λίστα

Η Λίστα βρίσκεται σε απόσταση 55 χιλιομέτρων από τους Φιλιάτες και περίπου 70 χλμ. βορειοανατολικά της Ηγουμενίτσας, παρά τους πρόποδες του όρους Τσαμαντά, σε υψόμετρο 490 μέτρων, σε μια τοποθεσία με αρκετά νερά.

Πρόκειται για καθαρά ορεινό χωριό, ο πληθυσμός του οποίου, ασχολείται κυρίως με την μικροκτηνοτροφία και ελάχιστα με τη γεωργία. Η δημιουργία του υπολογίζεται γύρω στο 1700 και σύμφωνα με την τοπική παράδοση ήταν αποτέλεσμα εγκατάστασης χριστιανών κατοίκων κυρίως από την περιοχή των Αγίων Σαράντα, οι οποίοι εγκατέλειψαν τις εστίες τους εξαιτίας πιέσεων για τον εξισλαμισμό τους. Κάτοικοι της Λίστας συμμετείχαν στην Ελληνική Επανάσταση, κυρίως υπό τις διαταγές του Κωνσταντίνου Λαγουμιτζή. Την ίδια περίοδο, καταγράφονται στον οικισμό 34 οικογένειες, οι οποίες μερικά χρόνια αργότερα (1834) είχαν αυξηθεί σε σαράντα. Το 1856 διέθετε εκ νέου 40 οικογένειες, με τους κατοίκους της να είναι ελληνικής καταγωγής. Το 1874, σύμφωνα με την έκθεση του επισκόπου Παραμυθιάς Άνθιμου, στη Λίστα ζούσαν 50 οικογένειες που συντηρούσαν ελληνικό σχολείο με έναν δάσκαλο και είκοσι μαθητές. Αργότερα, στην οθωμανική απογραφή του 1895 καταγράφηκαν 374 κάτοικοι (194 άνδρες και 180 γυναίκες), κατανεμημένοι σε 70 φορολογικούς χανέδες. Κατά την ύστερη περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Λίστα αποτελούσε τσιφλίκι των μουσουλμάνων αγάδων των Φιλιατών. Παράλληλα, σύμφωνα με στατιστικό πίνακα των ελληνικών σχολείων της ευρύτερης περιοχής, το 1910 είχε περίπου 600 κατοίκους, καθώς και ελληνικό σχολείο στο οποίο φοιτούσαν 60 μαθητές.

Η Λίστα, όπως και η υπόλοιπη Θεσπρωτία, περιήλθε στο ελληνικό κράτος κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων. Το 1928, ο οικισμός διέθετε δημοτικό σχολείο και τηλεφωνείο, ενώ συνδέθηκε με το οδικό δίκτυο του νομού μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 2001 το χωριό αριθμούσε 140 κατοίκους. Πολλές ανάγκες του χωριού έχει καλύψει κατά καιρούς η πολιτιστική “Αδελφότητα των Λιστινών”.

Διοικητικά, η Λίστα ανήκε παλιότερα στην επαρχία Θυάμιδος του νομού Ιωαννίνων και αργότερα επαρχία Φιλιατών του νομού Θεσπρωτίας. Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας αποτελούσε έδρα κοινότητας του δήμο Φιλιατών. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 αποτελεί ιδία έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Φιλιατών, του ομώνυμου Δήμου.

Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας. Η κεντρική εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Προκόπιο, ενώ υπάρχει και έτερος, αφιερωμένος στην Παναγία. Στο χωριό διοργανώνονται πανηγύρια στις 8 Ιουλίου (Αγίου Προκοπίου), στις 20 Ιουλίου (Προφήτη Ηλία) και στις 15 Αυγούστου (Κοίμηση της Θεοτόκου).